Bireylerin eğitim ve gelir düzeyindeki artışlar ile hızlı kentleşme, nüfus artışı ve teknolojik gelişmeler, uluslararası turizm hareketlerini ve eğilimlerini değiştirmiş ve turizmde yeni unsurlar ortaya çıkarmıştır. Günümüzde spor uluslararası örgütlerinin ortaya koyduğu evrensel değerler ile ele alınmak kaydıyla her kesimin faydalandığı önemli bir araç haline gelmiştir. Spor, toplumsal dayanışma ve bütünleşmeyi sağlayan, insanların ve farklı kültürlerin birbirlerini daha iyi tanımalarına olanak veren bir unsurdur.
Spor Turizmi Uluslararası Konseyi’nin (STIC) yaptırdığı ve bu kuruluşun resmi yayın organı “Journal of Sport Tourism’de” yayınlanan bir araştırmaya göre; spor turizminden elde edilen gelirler, dünyadaki toplam turizm aktivitesinin yüzde 32’sini oluşturmaktadır. Bu oran, dünyada elde edilen 476 milyar dolar turizm geliri üzerinden hesaplandığında 152 milyar dolardır. Genel turizm tariflerinden hareketle spor turizmini; “spora ilgi duyan kişilerle, aktif olarak spor yapan kişi, grup ya da takımlar ile bunların idarecileri ve seyircilerinin turizme katılmalarından doğan olay ve ilişkiler bütünüdür” şeklinde tanımlamak mümkündür. Ülkemizde özellikle de doğa sporlarından kaynaklanan sportif turizm, son yıllarda hızlı bir gelişme göstermiştir. 15-20 yıl öncesine kadar isimleri büyük bir çoğunluk tarafından bilinmeyen ve turizm endüstrisince de henüz birer ürün olarak keşfedilmemiş “rafting”, “paragliding”, “trekking” ve “diving” gibi pek çok doğa sporu türü Türkiye’nin yapılabilir sporları envanterine girmiş ve uluslararası platformda ülkemizin adı bu tip sporlarla beraber anılmaya başlanmıştır.
Bunlardan su altı turizmi (diving), son yılların en gözde spor turizm etkinliklerinden birisidir. Yılın her mevsiminde yapılabilmesi ve sportif, çevreci ve korumacı özelliklerinden dolayı dünyada hızla gelişmektedir. Avrupa’da dalış sporu ile ilgilenen yaklaşık 25 milyon kişinin büyük çoğunluğu tatillerini kendi ülkelerinin dışında geçirmektedir. Çeşitli ülkelerdeki bazı turizm merkezleri, yılın 12 ayı dalış turizmine yönelik organizasyonlar gerçekleştirmekte ve böylece çok büyük ekonomik değerler elde etmektedirler. Kızıldeniz, Karaibler, Florida, Maldiv Adaları, Endonezya, Filipinler, Tayland ve Akdeniz’de ülkemizdekine benzer iklim, su altı flora ve faunasına sahip olan Malta Adası gibi merkezler, dalış turizmine ciddi yatırımlar yaparak, bu etkinliği kendi ülkelerindeki turizm sektörünün lokomotifi durumuna getirmişlerdir. Bu merkezlerde su altının doğal dokusu ve yaşamı özenle korunarak, yapay resifler ve batıklarla desteklenerek, dalış sporu yapanlara yönelik hazırlanmıştır.
Ayvalık, irili ufaklı şirin koyları, doğal, tarihsel ve kültürel değerleri ile yalnız Ege’nin değil, Türkiye’nin en güzel tatil merkezlerinden birisidir. İklim koşulları, yeterli turistik alt yapısı, sayısız ve eşsiz güzellikteki koyları, berrak ve tertemiz suları ile su altı turizmi merkezi olabilecek ideal bir konumdadır. Ayvalık’ın su altı faunasının en önemlisi; kızıl mercanlardır. Her yıl çok sayıda yerli ve yabancı dalgıcı ağırlayan Kızıldeniz’de bile aynı türden mercanlara rastlanmadığını söyleyebiliriz. Yabancıların ilgisi; bu mercanları su altı dünyasına tanıtmamızla önemli bir ivme kazanmıştır. Ayvalık, bugün bu tür mercanlara ev sahipliği yaparak Kızıldeniz’e rakip olmuştur. Avrupa’nın en önemli su altı ve doğa dergileri Ayvalık’ı haber yaparak, su altı fauna ve florası ile ilgili makro su altı fotoğrafları için eşsiz bir mekan olduğunu belirtmişlerdir.
Ayvalık’ta tarihi çevrenin korunması ve kültürel yaşam ihtiyaçları içinde yeniden yaşama kazandırılması, mevcut yapı varlığının iyileştirilmesi, planlı ve çevreye saygılı yeni yapılar elde edilmesi üzerine kurulu projelerin yanı sıra tanıtım konusu da önem kazanmaktadır. Bu nedenle; bölge ile ilgili tanıtımda su altı verileri ön plana çıkarılmalıdır. Türkiye’nin en büyük kentsel sit alanına sahip Ayvalık; tabiatı tahrip etmeyen, çevreye ve mirasa saygılı, katılımcı bir kent karakterini yükseltme gayretiyle yönetilmektedir. İlçe merkezinde 1517, Cunda Adası’nda 317 tescilli binası bulunan Ayvalık’ın rekabet seçeneklerinin ayrı ayrı tespit edilip, yörenin doğal güzellikleri, yeşil bir kent olması, zeytin ve zeytinyağı kültürü, tarihi binaları ve oksijeni bol bir kent olma özelliklerini ön plana çıkarmamız gerekmektedir. Ayrıca, su altı zenginlikleri, kırmızı mercanları ve amforaları da bu tanıtımda kullanmalıyız Sörf sporunu ilçede yaygınlaştırmak için daha koordineli çalışmaya, sektördeki tüm aktörlerle temas kurmaya ve bir eylem planı hazırlamaya ihtiyaç vardır. Ayrıca; ilçedeki cazibe merkezleri arttırılmalı, kültürel ve anıtsal değerler (kültür, sanat, mutfak, ve yemek gibi) turistlerin ilgisine sunulmalıdır.
Ayvalık Su Altı Dünyasının Sürdürebilirliği İle İlgili SWOT Analizi
Güçlü Yanları:
– Kırmızı Mercanların varlığı
– Zengin denizaltı flora ve faunası
– Deniz suyu sıcaklığı ( yıllık ortalama 17derece)
– Doğal çevrenin bozulmaması
– Ayvalık’ın iç turizmde önemli bir marka olması
-Yat limanının bulunması
-Adaların çokluğu ve bu adaları gezme imkanının elverişliliği
-Mavi bayraklı plajların bulunması
-Potansiyel turistler için günlük çok sayıda rekreasyonel amaçlı aktivitelerin bulunması. Örn; eski taş evler, dar sokaklar, farklı mimari yapılar ve tekne turları gibi
Zayıf Yanları:
– Yapay resiflerin olmaması
– Gezi teknelerinin seyir sırasında çapa atmaları
– Bölgenin çok iyi tanınmaması
– Dalış kulüplerinin sayıca azlığı
– Tam donanımlı bir hastanenin olmaması
– Broveli dalgıç sayısının azlığı
– Dalış amaçlı teknelerin ve kulüplerin azlığı
-Turist sağlığı ve güvenliğindeki yetersizlikler
-Eğlence merkezlerinin azlığı
Fırsatlar:
– Koca Seyit Havaalanının açık olması
– Bölgeye kara, hava, deniz ulaşım kolaylığı
– Adalar ve dalış bölgelerinin çokluğu
– Sualtı milli parkalarının oluşturulması
– Sualtı müzesinin kurulabilmesi
– Gümrük binasının hizmete girmesi (özellikle deniz yoluyla ülkeye giriş yapanlar ) Örn; Yunanlılar gibi
Tehditler:
– Gezi teknelerinin seyir rotaları
– Balık yuvalarının zarar görmesi
– Bölgeye oluşabilecek aşırı turistik talep
-Bölge turizminin taşıma kapasitesinin zorlanması
-Zıpkınla balık avlamak
-Altyapı yetersizliği
Su altı turizminin yörede etkin ve sürdürülebilir yapılabilmesi için genel anlamda önerilerim ise şöyledir; bölgede su altına dalış amaçlı ilgiyi artırabilmek ve su altı flora ve faunasına geliştirmek için tekne, uçak vb. batıklar su altında yapay resif yaratmak için batırılmalıdır. Bu amaçla; ilk batık uçak geçtiğimiz yıllarda denizaltında bulunmuştur. Balıkesir’in Ayvalık İlçesinde, Çiçek Adası (Balık Adası) açıklarındaki Gümüşlük Mevkisi’nde 1958 yılında devriye görevi yaparken arıza nedeniyle denize düşen 9. Ana Jet üssü 192.Filo’ya ait 894 numaralı F-84G savaş uçağının enkazı 51 yıla aradan sonra bulunmuştur. Üzerinden yarım asır geçmesine rağmen uçak enkazının kokpit bölümü ve pilot koltuğunun bütünlüğünü koruduğunu, kanat ve gövde bölümlerinin ise küçük parçalar halinde etrafa yayıldığını tespit eden dalgıçlar; bu bölgede dalış için gelen sporculara da batığa dalmayı öğretmektedirler. Ayvalık’ta mercan resifleri ile birlikte toplamda 60 dalış bölgesi bulunmaktadır. Ayvalık’ın en popüler dalış adaları; İncirli ada, Meline, Güneş ve Kız Adaları ve Batık Sığlığıdır.
Türkiye’nin su altı güzelliklerini ilgili pazara yani dalgıçlara ulaştırmak için su altı dünyası ile ilgili çıkan dergi ve mecmualarda ülkenin tanıtımı yapılabilir. Türkiye Su Altı Sporları Federasyonu ile işbirliği yapılarak, Ayvalık’ta ulusal ve uluslararası yarışmalar düzenlenebilir. Ayvalık Yelken İhtisas Kulübü; rehabilite edilerek ve çalışma alanları belirlenerek daha aktif hale gelmesi sağlanabilir. Büyük ve köklü üniversitelerin yörede yelken ve tekne kulüpleri kurmalarının özendirilmesi veya yaz aktivitelerini Ayvalık’ta yapmaları sağlanabilir. Avrupa Birliği hibe fonlarından yararlanarak alternatif turizm alanları geliştirilebilir ve özellikle su altı turizmine yönelik projeler hazırlanabilir. Su altı değerlerine ilişkin tüm MYO katılımlarını sağlayabilecek “Su Altı Değerleri Kongresi” düzenlenebilir ve Ayvalık Meslek Yüksekokulu buna ev sahipliği yapabilir. Türkiye’deki üniversite dalış okullarının katılacağı şenlik, fuar vb. etkinliklerin bölgede düzenlenmesi sağlanarak yöredeki turizm paydaşlarına ekonomik bir katkı yapılabilir.
Su altı dalışı yapan dalgıçların en korkulu rüyası su altında vurgun yemesidir. Yörede sualtı basınç odaları da olan tam teşekküllü bir hastane hizmete açılabilir. Türkiye Yelken Federasyonu’nun yıl içindeki su altı veya su üstü birkaç aktivitesi yöreye çekilebilir. Dalış yapılan turistik noktalarda, zıpkınla balık avlamak yöredeki su altı fauna ve florasını sürdürülebilir olmaktan çıkarabilir. O nedenle dalı bölgeleri yöredeki dalış okullarınca belirlenerek, bu bölgeler dışında kalan alanlarda avcıların kurallar çerçevesinde av amaçlı dalış yapmaları sağlanabilir. Ayrıca; günübirlik teknelerin adalar etrafındaki seyir esnasında kısa süreli mola vermek için çapa atmaları önlenerek, özellikle su altı fauna ve florası zengin olan bölgelerde teknelerin kısa süreli demirlemesi için uygun olan yerlere beton tonozlar ve şamandıra sistemi bırakılabilir. Seyir teknelerinin çapa yerine bu beton tonozlara geçici olarak bağlanmaları sağlanarak deniz dip fauna ve florasına ciddi zararlardan kurtulabilir.
Daha yaşanabilir ve sürdürülebilir bir yaşam ve çevre dileklerimle, sağlıcakla kalın.
Faydalanılan Linkler
http://www.gezikolik.com/tr/Macera_Spor/Genel_Bilgiler/Spor_turizmi/e_8864.aspx
http://www.tursab.org.tr/dosya/1025/02ocspor_1025_1941484.pdf
http://www.msxlabs.org/forum/turizm/311859-spor-turizmi