Küreselleşen dünyada son yıllarda bölgesel kalkınma ve özellikle “yerel kalkınma” anlayışı ulusal kalkınma anlayışına oranla daha fazla önem kazanmaya başlamıştır. Yerel kalkınma; yerel dinamiklerin harekete geçirilerek, yerel toplulukların ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal alanlarda sürdürülebilir kalkınma ilkelerine uygun olarak gelişimini sağlamayı amaçlayan bir anlayışı amaçlamaktadır. Bir diğer değişle yerel kalkınmada amaç, yerel toplulukların söz konusu alanlarda gelişim için kendi güçlerini birleştirmeleri ve merkezi ve yerel yönetimlerin de bu harekete destek olması anlamını taşımaktadır. Bu nedenle Avrupa Birliği (AB) yerel kalkınmada, bölgede mevcut olan doğal, ekonomik, kültürel ve teknolojik kaynakları kullanarak yerel düzeyde sunulan fırsatları azami düzeye çıkarmakta ve bu amaçlı projelere ciddi mali destekler sağlamaktadır.
Bugün genel anlamda yerel kalkınmanın üç temel ilkesi üzerinde durulmaktadır. Bu ilkeler; insan odaklı olma, kapsayıcı olma ve çok boyutlu olma ilkeleridir. Yerel kalkınma “insan odaklı” olmalıdır. Salt büyümeyi amaçlayan, büyümenin bireylere ve topluma yansımalarını ihmal eden yaklaşımlar yetersizdir. Yerel kalkınma mümkün olduğu kadar “eşitlikçi ve kapsayıcı” olmalıdır. Yerel yönetimler; kalkınmanın öncülüğünü üstlenirken; sonuçların toplumun değişik katmanlarını nasıl etkilediğini izlemeli ve gerektiğinde kalkınma sürecinden eşit pay alamayan kesimleri gözetici, pozitif ayırımcı politikalar uygulamalıdır. Bu ilkelerden sonuncusu “çok boyutlu olma ilkesidir”. Yerel kalkınma “çok boyutlu” (ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel) bir süreçtir ve bu boyutlar arasında bir “tamamlayıcılık etkisi” yaratılması gözetilmelidir.
Yerel kalkınma alanında yerel yönetimler de dört önemli misyon üstlenmişlerdir. Bu dört önemli görev; ekonomik gelişme, sosyal paylaşım ve kapsayıcılık, siyasal katılım ve kültürel çoğunluktur. Bunlardan ekonomik gelişme; bir yörenin tüm kaynaklarının (doğal kaynaklar, insan, sermaye, teknoloji vb.) akılcı bir şekilde ve belirli önceliklere göre, yöre insanının refahını arttıracak şekilde harekete geçirilmesidir. İkincisi; sosyal paylaşım ve kapsayıcılıktır. Bu süreçte; eşitlik, paylaşım, dayanışma, gönüllülük, toplum hizmeti, ortak gelecek, ortak sorumluluk gibi değer ve kavramların toplumda yerleştirilmesi, geliştirilmesi ve sosyalizasyon sürecinin bir parçası yapılarak tüm sosyal kesimlerin bu sürecin kapsamına sokulması gerekmektedir. Bu sürecin üçüncü başlığı; siyasal katılımdır. Bu aşamada; tüm halkın siyaset ve karar alma mekanizmaları konusunda ilgi ve bilgi sahibi olmalarının sağlanarak, demokratik, katılımcı, saydam ve hesap verebilir yapıların ve süreçlerin oluşturulması, temsili demokrasiden katılımcı demokrasiye geçişin sağlanması gerekmektedir. Son ve dördüncü aşama ise; kültürel çoğulculuktur. Bu süreçte de; bölgedeki ırk, dil, din ve benzeri kültürel farklılıkların, insanları ve grupları ayırıcı değil, aksine, yakınlaştırıcı, birleştirici, sosyal ilişkileri ve toplumu zenginleştirici olmasını sağlayacak politikaların uygulanması gerekmektedir.
Yerel kalkınmada önemli bir boyut; sosyal kalkınma ve sosyal belediyecilik ilkeleridir. Sosyal kalkınma; gelir dağılımındaki büyük farklılıkları mümkün olduğu kadar gidermek, kişiye gelir artışları yanında daha iyi bir konut, daha iyi sağlık koşulları, daha iyi ulaşım, daha iyi eğitim ve kültür gibi hizmetleri sunmaktır. Ayrıca, kişi başına ortalama tüketim eğilimini yükseltmek, herkese en azından zorunlu ihtiyaçlarını karşılayabilecek olanaklar hazırlamak ve kolektif düzeyde sosyal-beşeri ilişkileri, sosyal dayanışmayı ve karşılıklı saygınlığı arttırmak da hedefleri arasındadır.
Sosyal belediyecilik; yerel yönetime sosyal alanlarda planlama ve düzenleme işlevi yükleyen, bu çerçevede kamu harcamalarını konut, sağlık, eğitim ve çevrenin korunması alanlarını da kapsayacak şekilde sosyal amaçlara kanalize eden bir anlayıştır. Ayrıca; işsiz ve kimsesizlere yardım edilmesi, sosyal dayanışma ve entegrasyonun tesis edilmesi ile sosyo-kültürel faaliyetlerin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan altyapı yatırımlarının yapılması adına bilinçli politikalar üretmek de hedefleri arasındadır. Bu çerçevede; bireyler ve sosyal kesimler arasında zayıflayan sosyal güvenlik ve adalet anlayışını güçlendirmeye yönelik yerel yönetimlere sosyalleştirme ve sosyal kontrol işlevleri yükleyen bir anlayışa sahiptir. Sosyal belediyecilik ile belediyeler bir yandan yerel kalkınma, istihdamı arttırma ve girişimcilik politikaları ile işsizlikle mücadeleyi sürdürürken, diğer yandan da sağlık, eğitim ve sosyal yardım gibi hizmet alanlarında da artan bir işlev üstlenmektedirler. Sosyal belediyeciliğin temel işlevlerini dört başlık altında toplayabiliriz;
-Sosyalleştirme, Sosyal Kontrol ve Rehabilitasyon; kişinin aile, okul, mesleki örgütler gibi içinde yer aldığı sosyal kurumların ve yaşadığı kültürel ortamın kendisinden beklediği şekilde davranmayı ve diğer bireylerle uyum içinde yaşamayı öğrenme sürecini ifade etmektedir. Belediyelerin bu alandaki işlevleri tamamlayıcı niteliktedir.
-Yönlendirme, Kılavuzluk Etme ve Rehberlik Etme; belediyeler tüketici danışma merkezi ve benzeri hizmet birimleri aracılığıyla sosyal kesimlere yönelik olarak danışmanlık hizmeti vermekte, belli konularda yönlendirmekte, sorunlarını nasıl ve hangi kurumlarla çözebilecekleri konusunda kendilerine yardımcı olmaktadırlar.
-Yardım Etme ve Gözetme (Sosyal Yardım); belediyeler, beldelerindeki fakir ve muhtaç insanları kolaylıkla tespit edebilmekte, onların sosyo-ekonomik durumlarını izleyebilmekte, asgari yaşam sınırında olanlara gıda, odun-kömür, ilaç, kırtasiye malzemesi, tekerlekli sandalye vb. yardımlarla destek olmaktadırlar.
-Yatırım Yapma (Tesisler Kurma); belediyeler halkın geçim sıkıntısını bütünüyle gidermeye yönelik köklü tedbirler alamamakla birlikte, geçim koşullarını kolaylaştırıcı birtakım hizmetleri de yürütmektedirler. Tanzim satış mağazaları, ekmek fabrikaları, aşevleri, sığınma evleri, sağlık ocakları, mahalle kütüphaneleri bu nitelikteki hizmet yatırımlarını örneklemektedir.
Belediyeler, kendi sınırları içerisinde yaşayan birey, aile ve toplulukların sorunlarıyla yakından ilgilenmek durumundadır. Bu sorunların çözümünde iki temel argüman vardır. Bunlar; sosyal hizmetler ve sosyal yardımlardır. Sosyal belediyecilik, geleneksel belediyecilik anlayışının dışına çıkan bir anlayıştır. Bu anlayış, belediyeleri sadece bir alt yapı yapan bir birim olarak değil de, insanların sosyal ve kültürel hayatına katkıda bulunan, bu konuda görev ve sorumluluklar alan bir hizmet/yönetim birimi olarak görmektedir. Sosyal bir belediyenin her şeyden önce yapması gereken ilk iş, belediye sınırları içerisinde bir sosyal doku haritasının çıkartılmasıdır. Yani belediye, sınırları içerisinde yaşayan halkın gelir durumu, kültürel donanımı, eğitim durumu, yaşı, cinsiyeti gibi bilgileri, anket, istatistik, kamuoyu araştırmaları vb. bilgi toplama ve araştırma teknikleri ile temin etmelidir. Temin ettiği bilgiler sayesinde nerede, hangi kitlenin, neye, ne kadar ihtiyaç duyduğu konusunda ve hizmet sunumunda etkinlik, verimlilik, adalet gibi değerlerin ön plana çıkması sağlanabilecektir. Sosyal belediyecilik, yardıma ihtiyaç duyanlara yardım etmek yanında, onları yardıma muhtaç olmaktan çıkarmayı da hedeflemelidir. Sosyal belediyecilikte amaç, sosyal sorunların ortaya çıkmasına engel olmak, bu konuda önleyici tedbirler almak, böylece insanların mutlu, huzurlu, sosyal refah düzeyi yüksek bir ortamda yaşamasına olanak sağlayarak; çocuklara, gençlere, kadınlara, yaşlılara, engellilere, muhtaç ailelere hatta tüm halka yönelik sosyal hizmet projeleri üretmektir.
Ayvalık’ta sosyal belediyecilik örnekleri çerçevesinde konuya yaklaştığımızda bu çalışmaların çoğunun yapıldığını söyleyebiliriz. Konuyla ilgili belediyenin resmi web sayfasını incelediğimizde, sosyal hizmetler başlığında; Ali Çetinkaya pazar yeri, eğitime destek faaliyetleri, engelliler eğitim merkezi, aşevi uygulaması, dar ve sabit gelirli aileler için uygulanan Sosyal Market yardımları, erken doğanlar için oluşturulan ve resmi açılışı yapılan yeni huzurevi, erken doğanlar için evlerde verilen bakım hizmetleri, köpek barınağı, alo belediyem, evde sağlık ve bakım hizmetleri olduğunu görüyoruz. Yine belediyenin web sayfasında; projeler başlığında Zeytin Çekirdekleri sosyal sorumluluk projesi, Kırlangıç fabrikasının sosyal yaşama kazandırılması projesi, Atatürk cad. ve Cumhuriyet meydanı düzenleme projesi yer almaktadır.
Ayvalık Belediyesi Kültür Merkezleri arasında; İsmet İnönü Kültür Merkezi, Türkan Saylan Eğitim Kültür ve Sanat Merkezi, Amfi Tiyatro, Alibey Kültür Merkezi,Oktay Ekinci Karikatürlü Ev, Altınova Atatürk Kültür Merkezi ve Küçükköy Cumhuriyet Kültür Merkezi yer almakta ve düzenli olarak yıl içerisinde Ayvalık’ta yapılan kültür, sanat vb etkinlikler bu noktalarda icra edilmektedir.
Ayvalık Belediyesi’nin iştirak ve işletmeleri arasında ise; Akaryakıt İstasyonu, Sarı Zeybek Spor Tesisi, Duba Plajı, Boğaziçi Otel, Altınova Taş Köşk ve Paşa Limanı Restoran ve Kafeterya İşletmesi yer almaktadır. Belediye müze ve galeri faaliyetlerini ise; Tarihsel Zeytin Galerisi, Orhan Peker Sanat Galerisi ve Küçük köy Kent Müzesinde sürdürmektedir. Ayvalık Belediyesi; geçtiğimiz aylarda kent merkezinde ve sahillerde görüntü kirliliği oluşturan derme çatma el arabaları yerine mobil simit tezgahlarının devreye sokarak bir turizm kenti olduğunu vurgulamıştır. Belediye; aynı zamanda birçok noktada yolları ve yaya kaldırımlarını iyileştirerek kenti yaşanabilir noktaya taşımaktadır. Yine Ayvalık-Cunda arasındaki bisiklet yolunun açılması da önemli bir proje olarak hayata geçirilmiştir.
Ayvalık Belediyesi; “Endüstriyel Miras” başlığı ile şehri Nisan 2017 de UNESCO Dünya Miras Listesine (Geçici Liste) sokmayı başarmıştır. Devam eden üç önemli proje de önümüzdeki aylarda hayat bulacaktır. Bunlardan birisi; Ali bey (Cunda) Adası sahil düzenlemesi, ikincisi ise, geçtiğimiz aylarda temeli atılan Gençlik Merkezi inşaatının bitirilmesidir. Bir diğeri ise; Kırlangıç Fabrikası sosyal ve kültürel aktivite alanının düzenlenmesi ve faaliyete açılmasıdır.
Faydalanılan linkler;
http://dergipark.ulakbim.gov.tr/akademikincelemeler/article/view/5000063766/5000059740
-file:///C:/Users/user/Downloads/5000136770-5000215463-1-PB.pdf
–https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/37150696/SOSYAL_BE LEDIYECILIK_SOSYAL_DEVLET_SOSYAL_HAKLAR__H._Ozturk___H._Gul.pdf?AWSAccessKyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1505898003& Sig na ture=fJxNtz0iDWE%2BaHbkN%2FzECg6NLj4%3D&responsecontent disposition=inline%3B%20filename%3DSOSYAL_BELEDIYECILIK_SOSYAL_DEVLE TE _VE_S.pdf